Kerk Ter Idzard

Vermoedelijk was er omstreeks 1100 al sprake was van een volwaardig dorp waar nu Ter Idzard ligt en het is waarschijnlijk dat er toen al een eenvoudig kerkje of een kapel is geweest voor 150 â 200 parochianen. Voor de vestiging van een eigen kerk waren van oudsher 10 erven voldoende om een kerk te stichten. In iets latere tijd wordt geschreven dat er 30 erven zijn in het dorp. In een bewaard gebleven kerkelijke brief uit 1320 duikt voor het eerst de naam Ydzerde op. In dat jaar worden de Stellingwerfse parochies uit de ban gehaald. In 1309 waren deze door de bisschop in de ban gedaan i.v.m. ongehoorzaamheid aan de bisschop van Utrecht. Hieruit blijkt dat er toen zeker al een kerkje was in Ter Idzard.

De huidige kerk is gewijd aan de heilige Bonifatius en dateert  uit de periode 1423 -1455. De bisschop van Utrecht, Rudolf van Diepholt, schonk in die tijd een aflaat (= kwijtschelding van straf die na overlijden nog ondergaan moet worden in het vagevuur) van 40 dagen aan allen die binnen een jaar een bijdrage gaven aan het kerkbestuur van Idzardia voor de bouw van de kerk. Evenals andere kerken in Weststellingwerf had de kerk van Ter Idzard als dochter- of kleindochterkerk een bijzondere band met de aloude aan Sint Clemens gewijde moederkerk van Steenwijk.

De onderste lagen van de muren bestaan uit kloostermoppen die waarschijnlijk in het begin van de dertiende eeuw door monniken zijn gebakken. De muren van het éénschepige Laat-Gothische kerkje zijn verder opgetrokken uit oude friezen. De muren worden gesteund door eenmaal versneden zware beren zoals in het begin van de zestiende eeuw bij de meeste kerken gebruikelijk was. Deze beren zijn van een vlakke afwaterende afdekking voorzien.

De kerkruimte wordt verlicht door hoog boven de grond aangebrachte lichtopeningen waaruit de vroeger aanwezige traceringen en het glas en lood zijn verwijderd. Deze zijn vervangen zijn door houten ramen.
Ooit had het kerkje zelfs  een gebrandschilderd glas in lood raam, blijkt uit documenten bij het Ryksargyf in Leeuwarden. Daar is een document dat vertelt over het op 10 november 1596 leveren van een gebrandschilderd raam aan de kerk in Ter idzard. De letterlijke tekst luidt: “Doede Juckes glaesenmaker binnen Leeuwarden ordonnantie gepasseert van XXX vl (= 36 Carolusgulden) van een glas in lood raam in de kercke van Ter Idzard gemaakt”.
Een kleine gebrandschilderde glasscherf van, waarschijnlijk, dat raam is tijdens de verbouwing 2009/2010 bij graafwerkzaamheden gevonden.

Vóór 1900 is er nogal eens een verbouwing of verandering aan de kerk gedaan. Niet bekend is wanneer deze werkzaamheden zijn uitgevoerd en wat er wanneer precies is veranderd. Wel is er informatie over een grondige aanpassing aan het gebouw in 1903. In dat jaar is de huidige toren aan de kerk gebouwd, zonder spits. Ook werden toen de buitenmuren geheel bepleisterd m.u.v. de nieuw geplaatste westgevel met de toren. De klokkenstoel, die tegenover het toegangspad stond, is in die periode afgebroken. De preekstoel werd tijdens de herinrichting verplaatst van de zuid- naar de oostkant. Pas in 1926 is de spits op de toren geplaatst. Dit werk werd uitgevoerd door de gebr. Scheenstra voor een bedrag van fl. 1475.-

In 1967 is het kerkje opgenomen in het Rijksmonumenten register en sinds 1978 is het gebouw niet meer in gebruik als kerk en werd het eigendom van de stichting Alde Fryske Tjerken. Het kerkje had te lijden onder achterstallig onderhoud. Omstreeks 1985 is de bepleistering aan de zuidmuur gedeeltelijk verwijderd en is er noodherstelwerk verricht aan de gemetselde baksteen. Dit werk dat in fasen zou worden uitgevoerd is tussentijds stopgezet.  Pas in 2009/2010 is de kerk volledig gerestaureerd en heeft het zijn huidige bestemming gekregen. Voor een compleet overzicht van die verbouwing klik hier.

In het interieur van de kerk zijn 3 epitafen (ook wel rouwborden of herdenkingsborden genoemd) aan de Noord en Zuid muren te vinden. Deze gebeeldhouwde zandstenen epitafen van het geslacht Van idzaerda zijn waardevol en om die reden in 1991 al volledig gerestaureerd. Alle drie de  epitafen zijn voorzien van alliantiewapens. Daarnaast zijn er in het middenpad 3 grafzerken van het geslacht Terwisscha. Lees het artikel: "Rijkdom aan epitafen" voor meer informatie over dit onderwerp

Ook heeft de kerk een prachtig kabinetorgel. Dit orgel is in 1895 gebouwd door Jan van Gelder te Leiden en werd in 1937 geplaatst in het kerkje door Bakker & Timmenga. In 1979, toen het gebouw zijn functie als kerk verloor, is het orgel overgeplaatst naar de kerk van Jubbega-Shurega. In 2010 is het orgel weer terug gekomen naar Ter Idzard en is het orgel zelf ook gerestaureerd.

Meer informatie over de bodemvondsten tijdens de verbouwing van 2009/2010 is te vinden op de pagina van de Stichting Alde Fryske Tsjerken over de Bonifatius Kerk in Ter Idzard

Meer informatie over het orgel is hier te vinden

De Bonifatiuskerk ligt aan het Jabikspaad en het Bonifatius Kloosterpad, pelgrimsroutes in Friesland. Tijdens het Tsjerkepaad is het kerkje open voor publiek.